Η μικροκοινωνία των Μελισσών
Η μικροκοινωνία των μελισσών, περιλαμβάνει τη μέλισσα-βασίλισσα, τους κηφήνες και τις μέλισσες-εργάτριες. Η βασίλισσα, αποτελεί το φύλακα του μελισσιού. Οι κηφήνες έχουν ως σκοπό να γονιμοποιήσουν τη βασίλισσα την Άνοιξη και οι μέλισσες – εργάτριες συλλέγουν γύρη και νέκταρ και συντηρούν το μελίσσι. Τη γύρη τη συλλέγουν, την εμπλουτίζουν με ένζυμα και την αποθηκεύουν και αποτελούν τις πρωτεΐνες του. Το μέλι, παράγεται από τις μέλισσες, είτε από τα μελιτώματα (είναι σακχαρώδεις χυμοί του φλοιού δέντρων), είτε από το νέκταρ των ανθέων και αποτελούν τους υδατάνθρακές του μελισσιού. Οι μέλισσες, λοιπόν, όσο βρίσκουν παράγουν μέλι και αποθηκεύουν γύρη. Παράγουν, επίσης, βασιλικό πολτό, που είναι η τροφή της βασίλισσας, πρόπολη και κερί.
Η συνεισφορά τους, φυσικά, στην διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι σημαντική με την επικονίαση χιλιάδων φυτών. Οι μέλισσες επηρεάζονται πολύ από το περιβάλλον, στο οποίο, όμως, προσαρμόζονται πολύ γρήγορα. Η ξηρασία ή η γειτνίαση με τις σφήκες επηρεάζουν αρνητικά, αλλά η ανθρώπινη πρακτική αποτελεί τον κυριότερο εχθρό τους. Ανθρώπινες πρακτικές που απειλούν τη μελισσοκομία είναι η εντατική καλλιέργεια, οι εκχερσώσεις, οι πυρκαγιές, η πρακτική των αντιβιοτικών, των εντομοκτόνων και των φυτοφαρμάκων.
Ο κύκλος της παραγωγής του μελιού στη Κεφαλονιά
Στη Κεφαλονιά υπάρχουν τρία ήδη μελισσών, η Ασιατική, η Αφρικανική και η Ευρωπαϊκή μέλισσα. Υπήρχε και τοπικό είδος μέλισσας, η λεγόμενη κεφαλλονίτικη μέλισσα, που ανήκε στο υποείδος Καρνιολική της Ευρωπαϊκής, οι οποία έχει εξαφανιστεί πλέον από τη Κεφαλονιά. Το αίτιο της εξαφάνισής της οφείλεται στην εισαγωγή μελισσών που επιχείρησαν κατά καιρούς οι μελισσοβοσκοί προσπαθώντας για υψηλότερες αποδόσεις. Ο κύκλος της παραγωγής μελιού στην Κεφαλονιά περιλαμβάνει δυο δύσκολες περιόδους. Η πρώτη περίοδος συμπίπτει με τα τέλη Μαΐου μέχρι να ανθίσει τον Ιούνιο το θυμάρι (Corydothymus capitatus) και τα υπόλοιπα μελισσοτροφικά φυτά, όπως η λεβάντα (Lavandula angustifolia) και η ρίγανη (Origanum vulgare subsp. hirtum). Αυτό το χρονικό διάστημα των δεκαπέντε ημερών είναι, μάλιστα, ιδιαίτερα δύσκολο όταν λείπει το (εξαιρετικό) μελίτωμα της ελάτης του Αίνου, το οποίο εμφανίζεται με συχνότητα μια φορά κάθε πέντε χρόνια περίπου. Ο βιολογικός κύκλος του θυμαριού και των υπόλοιπων μελισσοτροφικών φυτών της Κεφαλονιάς, διαρκεί μέχρι τις αρχές Αυγούστου και κατόπιν εμφανίζεται πάλι η δεύτερη δύσκολη περίοδος, η οποία μπορεί να μην υπάρξει αν επικρατήσουν αυγουστιάτικες βροχές, που προκαλούν ανθοφορία στα ρείκια (Erica sp.) και τις κουμαριές (Arbutus sp.). Ο μελισσοβοσκός της Κεφαλονιάς για να αποφύγει τη δεύτερη δύσκολη περίοδο μπορεί να μετακινήσει τις κυψέλες του. Το φθινόπωρο και ο χειμώνας (μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου) δεν είναι δύσκολες περίοδοι για τους μελισσοκόμους, γιατί αφήνουν στις κυψέλες αρκετό φθινοπωρινό μέλι για να τρέφονται οι μέλισσες. Από τα μέσα Ιανουαρίου ξεκινάει η ανθοφορία της αμυγδαλιάς(Prunus dulcis) και το σπερδούκλι (Asphodelus albus). Μέχρι τα τέλη Μαρτίου, όμως, το μέλι της κυψέλης λιγοστεύει αντί να αυξάνεται λόγω των μεγάλων απαιτήσεων για την εκτροφή του γόνου. Από τις αρχές Απρίλη, μέχρι τα μέσα Μάη, τα μελίσσια τρέφονται με τους ανθούς διαφόρων ανθέων. Το φημισμένο, λοιπόν, θυμαρίσιο κεφαλλονίτικο μέλι παράγεται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο.
Η μελισσοκομία στην Κεφαλονιά
Η κεφαλλονίτικη παραγωγή μελιού είναι διαχρονικά σταθερή και προσεγγίζει τους 70 τόνους ετησίως. Κάθε «κεφαλλονίτικη κυψέλη» παράγει 6-10 κιλά μέλι το χρόνο. Αυτή η χαμηλή απόδοση οφείλεται, κυρίως, στο ότι η Κεφαλονιά έχει πολλά μελισσοτροφικά φυτά δηλαδή μεγάλη βιοποικιλότητα, αλλά δεν υπάρχει μεγάλη αφθονία φυτών. Η υψηλή βιοποικιλότητα της Κεφαλονιάς, δίνει τη δυνατότητα στους παραγωγούς να μην καταφεύγουν στη ζάχαρη και να μην υποβαθμίζουν έτσι τα μελίσσια τους. Στην Κεφαλονιά παράγεται, επίσης, γύρη και βασιλικός πολτός. Το 5-7% των παραγωγών της Κεφαλονιάς έχουν πάνω από 150 μελίσσια. Το 20-30% των παραγωγών έχουν από 100-150, το 50% έχουν από 50-100 και οι υπόλοιποι έχουν κάτω από 50 μελίσσια.
Ο Συνεταιρισμός Μελισσοκόμων Κεφαλονιάς
Σήμερα στην Κεφαλονιά έχει συσταθεί ο Συνεταιρισμός Μελισσοκόμων Κεφαλονιάς που βασικός του στόχος είναι η προστασία του κεφαλλονίτικου μελιού και η εξυπηρέτηση των μελισσοκόμων. Απώτερος στόχος του είναι να αναγνωριστεί το κεφαλλονίτικο μέλι ως Π.Ο.Π. (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) ή Π.Γ.Ε.(Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης), ώστε να διασφαλιστεί αυτό το πολύτιμο προϊόν της Κεφαλονιάς. (Πηγή: Επιμελητήριο Κεφαλονιάς και Ιθάκης-www.eeki.gr).
Συμβολή του Φορέα Διαχείρισης στη μελισσοκομία
Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου, έχοντας ως ρόλο την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας συμβάλει στην διατήρηση όλων εκείνων των προϋποθέσεων, που συμβάλλουν στην παραγωγή του εξαιρετικού μελιού της Κεφαλονιάς και είναι πάντα διαθέσιμος να βοηθήσει του παραγωγούς του νησιού.
