Θέλοντας να τονίσουμε την Ιστορικότητα της περιοχής του Εθνικού Δρυμού Αίνου, μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής: Η φήμη του Αίνου και η σημασία του για την Κεφαλονιά δεν έγκειται μόνο στο ότι έχει ανακηρυχθεί Εθνικός Δρυμός εξ’ αιτίας του Δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης και ως εκ τούτου είναι προφανής η ανάγκη προστασίας και αναδείξεώς του. Είναι κυρίως γιατί ο Αίνος είναι συνυφασμένος με την μακραίωνη ιστορία του νησιού.

Και παραπέμποντας  στο βιβλίο της κ. Ν. ΚΑΤΣΟΥΝΗ (1998) με τίτλο “Αφιέρωμα στον Εθνικό Δρυμό του Αίνου”, σταχυολογήσαμε μερικές χαρακτηριστικές γραμμές:

«…Ενώ η ομηρική γεωγραφία για την Κεφαλονιά και την Ιθάκη είναι συγκεχυμένη, οι αναφορές για τον Αίνο είναι κατηγορηματικές και σαφείς. Το γεγονός αυτό και μόνο αποδεικνύει τη σπουδαιότητα του. Θα λέγαμε ότι η παρουσία του βουνού “στοιχειώνει” στην κυριολεξία την τύχη του νησιού και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζει τη ζωή των κατοίκων του μέσα στους αιώνες. Οι αρχαίοι συγγραφείς παραδίνουν σε μας τον Αίνο σαν βουνό ιστορικό και ιερό, περιβλημένο με την αίγλη του μυστηρίου και της Θεότητας. Ο συσχετισμός του με διάφορους μύθους, θρησκευτικά ή ιστορικά γεγονότα και ο ρόλος του στην οικονομική και πολιτική εξέλιξη του νησιού τον τοποθετούν σαν το κεντρικό σημείο αναφοράς όλης της ιστορίας της Κεφαλονιάς από τα μυθικά χρόνια μέχρι σήμερα».

Και παρακάτω… “Οι ιστορικές περιπέτειες της Κεφαλονιάς μέσα στους αιώνες έχουν αφήσει τα χνάρια τους στον Αίνο. Ήταν ο κεντρικός ιστός, πάνω και γύρω από τον οποίο η Ιστορία ύφανε τα γεγονότα…Η Ιστορία της Κεφαλονιάς είναι δεμένη με το βουνό της. Δε θα αποτελούσε καθόλου υπερβολή το συμπέρασμα ότι ο Αίνος έγραψε την εποποιία της Κεφαλονιάς μέσα στους Αιώνες!”.

Εξάλλου, στην έκδοση του ΥΠΕΧΩΔΕ “Αίνος, Προστασία και Ανάδειξη του Εθνικού Δρυμού” (2001) ο Η. ΜΠΕΡΙΑΤΟΣ σημειώνει στα προλεγόμενά του: “O Αίνος δεν είναι μόνο το μεγάλο βουνό της Κεφαλονιάς, είναι κι ένα σύμβολο κι ένας μύθος. Είναι ακόμη ένας τόπος διπλά ιερός: χώρος αρχαίας λατρείας, αλλά και μεγαλοπρεπής ναός της φύσης. Είναι το μοναδικό νησιωτικό βουνό της Ελλάδας με δάσος από έλατα. Νησί, βουνό, ελατόδασος, τρία στοιχεία απόλυτα συνυφασμένα μεταξύ τους στη γεωλογική και ιστορική πορεία του. Αυτή ακριβώς η μοναδικότητα της φυσιογνωμίας του Αίνου δικαιολογεί και εξηγεί το ενδιαφέρον και τη φροντίδα όλων όσων ευαισθητοποιούνται για το μέλλον του Μεγάλου Βουνού και της νησιωτικής φύσης γενικότερα”.

Στα μικρά αυτά αποσπάσματα συνοψίζονται οι ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ λόγοι για τους οποίους ο Αίνος έγινε ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ

Ο Αίνος, στα αρχαία χρόνια, οριοθετούσε φυσικά τις τρεις από τις τέσσερις αρχαίες αυτόνομες πολιτείες της Κεφαλονιάς. Η δυτική πλευρά του υψωνόταν πάνω από την Κράνη, ενώ στο βορινό μέρος του ξεδιπλώνονταν τα τείχη της Σάμης, νοτιοανατολικά η κοιλάδα του Αράκλη μαζί με τη γύρω ορεινή περιοχή αποτελούσαν την πολιτεία των Πρόννων. Τα καταπράσινα πυκνά δάση σκέπαζαν όλο το βουνό και απλώνονταν μέχρι κάτω χαμηλά. Αποτελούσαν δε πηγή πλούτου για το νησί. Απόδειξη το νόμισμα της πόλης των Πρόννων που απεικόνιζε από τη μια μεριά κώνο ελάτου, ενώ στην άλλη κυριαρχούσε η μορφή του Αινήσιου Δία, που το όνομά του το πήρε από το δασοσκεπές βουνό. Οι Ενετοί κατακτητές της νήσου ονόμαζαν τον Αίνο, επίσης “Monte Nero”, δηλαδή Μαυροβούνι, αλλά και Ελατοβούνι.

Από τα αρχαία χρόνια ήταν γνωστές οι ιδιαιτερότητες του κεφαλλονίτικου Έλατου, το οποίο είναι σκληρό και έχει μεγάλη αντοχή γι’ αυτό και χρησιμοποιείτο στην ναυπηγική. Οι Βενετοί χρησιμοποιούσαν τη ξυλεία, όχι μόνο για να καλύπτουν τις ανάγκες τους στο νησί, αλλά έκαναν εξαγωγή μεγάλων ποσοτήτων Ελάτης. Εκτιμώντας δε τα οφέλη του δάσους προσπάθησαν να το διαφυλάξουν και θέσπισαν νόμους απαγορεύοντας την άτακτη υλοτομία και την βόσκηση και τοποθέτησαν δύναμη φρούρησης, ιδρύοντας αποικία 200 υλοτόμων και ξυλουργών, στα Βαλσαμάτα, πιθανόν τα πρώτα χρόνια της ενετικής κατοχής, γνωστών ως “μαραγκώνοι” για να καλύπτουν τις ανάγκες του στόλου και των φρουρίων.

Τo Ελατοδάσος τότε είχε 14 km μήκος και 5 km πλάτος, το 1590, η πρώτη μεγάλη πυρκαγιά, αφανίζει τα 2/3 του και από τις αλλεπάλληλες φωτιές που ακολούθησαν το 1730, 1760 μέχρι και το 1793 που η πύρινη κόλαση κατέστρεψε το μισό του υπολειπόμενου δάσους. Λαμβάνονται νέα μέτρα προστασίας. Μισό μίλι έξω από καθορισμένα πια όρια απαγορεύτηκε κάθε καλλιέργεια και βοσκή. Όμως τα όρια εξαφανίστηκαν. Καλλιεργείται εντατικά το νοτιότερο μέρος του δάσους και ιδρύεται το μοναστήρι της Πηγής που γίνεται καταφύγιο ατόμων που εκμεταλλεύονται το Ελατοδάσος. Κατά τους χρόνους της Αγγλοκρατίας, τα δάση του Αίνου αποτελούσαν μέρος της δημόσιας περιουσίας της νήσου Κεφαλληνίας, η οποία τελούσε υπό άμεση διοίκηση και διαχείριση της τοπικής Κυβέρνησης. Η χαλαρή διοίκηση και προστασία της περιουσίας είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή των δασών αυτών από τις πυρκαγιές, τις λαθροϋλοτομίες, τις εκχερσώσεις και την αιγοβοσκή.

Κάτω από τον κίνδυνο εξαφανισμού των δασών, η τοπική κυβέρνηση συνέταξε και ψήφισε το έτος 1830 κανονισμό δασών, με τον οποίο λαμβανόταν αυστηρά μέτρα προστασίας και οροσήμανσης. Επειδή, όμως ο κανονισμός αυτός δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, η τοπική κυβέρνηση συνέταξε και ψήφισε το έτος 1862 αυστηρότερο κανονισμό, που ονομάσθηκε “Αγρονομικός” και με τον οποίο ελύνοντο καλύτερα τα θέματα ιδιοκτησίας και δινόταν μεγαλύτερη προστασία στα δάση αυτά.

Με το νόμο ΨΙ/1878 η διοίκηση και διαχείριση των δασών περιήλθε στο, συσταθέν με τον ίδιο Νόμο, Αδελφάτο Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Κεφαλληνίας. Επιπλέον η διαχείριση των δασών του Αίνου καθορίστηκε αργότερα λεπτομερέστερα με νέο νόμο.

Το προαναφερθέν Αδελφάτον διαχειρίστηκε ως ιδιόκτητα τα δάση του Αίνου μέχρι το έτος 1939. Μετά δια του Α.Ν. 1791/1939 ανατέθηκε η εκμετάλλευση (διαχείριση και διοίκηση) αυτών, στο όνομα του δασοκτήμονος (Αδελφάτου), στο Ταμείο Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Δασών, με αρμόδιο τον Δασάρχη Κεφαλληνίας με έδρα το Αργοστόλι.

Μετά από τη δημοσίευση του Α.Ν. 1791/1939 επακολούθησε ως γνωστό η 10ετης περίοδος του εμφυλίου πολέμου, με όλες τις γνωστές δυσμενής συνέπειες στην προστασία και διαφύλαξη του Αίνου. Τέλος το 1968, ο Εθνικός Δρυμός αγοράσθηκε από το Αδελφάτο των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Κεφαλληνίας, από το Ελληνικό Δημόσιο αντί του τιμήματος των 3.500.000 δρχ.

Έκτοτε και δια του Β.Δ. 776/19.11.1962 ολόκληρο το δάσος του Αίνου χαρακτηρίζεται ως Εθνικός Δρυμός και διέπεται από θεσμικό καθεστώς που καθορίζεται υπό των Α.Ν. 856/1937 και Ν.Δ. 996/1971.

Το έτος 1996 εκπονήθηκε διαχειριστικό σχέδιο από τους δασολόγους Βασίλειο Μιχαλέ και Ελένη Γαρτσώνη με τίτλο: «Γενικό διαχειριστικό σχέδιο Εθνικού Δρυμού Αίνου (Master Plan)» με Διευθυντή Δασών το κ. Ανδρέα Παπασαλούρο. Στο διαχειριστικό αυτό σχέδιο αναφέρονται τα εξής: «Με την έκδοση του Β.Δ. 776/62 ολόκληρο το σύμπλεγμα των δασών του Αίνου χαρακτηρίστηκε ως Εθνικός Δρυμός και καθορίστηκαν τα όρια του πυρήνα. Στην τότε οριοθέτηση δεν συμπεριλήφθηκε τμήμα του όρους Ρουδίου, στα νότια αυτού, που περιλαμβάνει δασοσκεπή έκταση από ελάτη, έκτασης 315 στρ.». Στο διαχειριστικό σχέδιο προτάθηκε λοιπόν η επέκταση του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού από 28.620 στρ. σε 28.935 στρ. Επίσης στο σχέδιο καθορίστηκε σαν περιφερειακή ζώνη του Δρυμού οι επαρχίες Κραναίας και Σάμης έκτασης 47.230 στρ. Μετά τον καθορισμό των νέων ορίων του πυρήνα και της περιφερειακής ζώνης, η έκταση και των δύο ανέρχεται σε 76.165 στρ. Η επέκταση του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού δεν έχει ακόμη θεσπιστεί νομικά. Δεν έχει, επίσης, μέχρι σήμερα υπογραφή καμία ΚΥΑ ή Π.Δ. για τον Εθνικό Δρυμό Αίνου. Το έτος 2015 εκπονήθηκε το δεύτερο διαχειριστικό σχέδιο του Εθνικού Δρυμού στα πλαίσια της Πράξης “ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ” ενταγμένης στο “Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΡιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη (Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α.)” (ΕΣΠΑ 2007-2013) από την εταιρεία ΣΥΣΤΑΔΑ, το οποίο και δεν έχει εγκριθεί μέχρι σήμερα…

Με τον Νόμο 3044/2002 (ΦΕΚ 197/27.8.2002) ιδρύονται οι 25 πρώτοι ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡIΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ μεταξύ αυτόν και ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. Το 2003 (ΦΕΚ 126/7.2.2003) ορίζεται το πρώτο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. Το 2006 (ΦΕΚ 775Β/28.6.2006) ορίζεται το δεύτερο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. Το 2009 (ΦΕΚ 538/29.12.2009) ορίζεται το τρίτο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου. Το 2019 (ΦΕΚ 114 ΥΟΔΔ/7.3.2019) ορίζεται το τέταρτο Δ.Σ. του Φορέα με Πρόεδρο τον Δρ. Γεώργιο Δρακάτο, το οποίο ισχύει έως και σήμερα.